Politika e “Eurovisionit” dhe shtrëngimet e sigurisë në javën e ngjarjes

 Është një pyetje që është ngritur vazhdimisht: A është apo jo politik “Eurovisioni”? Unioni Evropian i Transmetuesve (EBU), i cili organizon spektaklin garues, vazhdon të përsërisë se “Eurovisioni” është vetëm një ngjarje kulturore pa hapësirë për politikë. Rregullat e tij thonë qartë se deklaratat politike apo edhe sloganet nuk lejohen në konkurs. Kjo mund të jetë veçanërisht e vështirë për t’u ndjekur këtë vit.

Pas sulmeve terroriste të Hamasit në tetor 2023 dhe luftës Izrael-Hamas që e përcolli atë ngjarje, Izraeli është kritikuar për ndikimin e fushatës së tij ushtarake mbi popullsinë civile në Gaza.

Izraeli ka marrë pjesë në Festivalin Evropian të Këngës për 51 vjet, kështu që nuk është hera e parë që konflikti i Lindjes së Mesme vihet në qendër të vëmendjes në këtë ngjarje.

Në vitin 1973, këngëtarja Ilanit ishte artisti i parë që performoi për Izraelin nën masa të rrepta sigurie. Një vit më parë, terroristët palestinezë kishin vrarë 11 atletë izraelitë në fshatin Olimpik në Munich. Thuhet se Ilanit kishte veshur një jelek mbrojtës, publiku duhej të qëndronte ulur gjatë performancës së saj dhe fotografëve iu desh të bënin foto nga lartësia maksimale për të vërtetuar se kamerat e tyre nuk ishin armë zjarri të kamufluara.

Kandidatja izraelite e këtij viti, Eden Golan, gjithashtu duhet të performojë nën mbrojtje të veçantë. Në fillim të vitit, disa vende pjesëmarrëse kishin kërkuar tashmë nga EBU që të përjashtonte Izraelin nga konkursi në mes të luftës.

Kjo, thuajse ndodhi, por jo si reagim i drejtpërdrejtë ndaj thirrjeve të bojkotit. Sipas EBU, titulli origjinal i hyrjes izraelite, “Shi i Tetorit”, të kujtonte shumë shpërthimin e luftës më 7 tetor 2023.Titulli u ndryshua dhe Golani u pranua.

Megjithatë, protesta nuk u shua. “Unioni i Transmetuesve njeh ndjenjat dhe opinionet e forta që ESC-ja e këtij viti – në sfondin e një lufte të tmerrshme në Lindjen e Mesme – ka ngjallur”, ka thënë EBU në një deklaratë, duke shtuar se ishte përgjegjëse e vetme për pranimin e Izraelit në konkurs. Ajo po udhëton në Malmo “për të ndarë muzikën e saj, kulturën e saj dhe mesazhin universal të unitetit nëpërmjet gjuhës së muzikës”.

Konkursi i parë i ESC u zhvillua në Lugano të Zvicrës në vitin 1956. Në atë kohë ai ende quhej “Gran Premio “Eurovision” e Della Canzone Europea” ose shkurt “Grand Prix” në frëngjisht. Qëllimi i aktivitetit ishte mirëkuptimi ndërkombëtar, bashkimi i vendeve armike të Luftës së Dytë Botërore në një garë miqësore. Shtatë vende morën pjesë, përfshirë Gjermaninë.

Konkursi rritej nga viti në vit, me 17 vende që morën pjesë në 1968. Atë vit, pati një mospajtim të qartë, të motivuar politikisht: Kandidati spanjoll donte të këndonte në katalonisht, një gjuhë e shtypur nga regjimi fashist i Francisco Frankos. Një tjetër këngëtar u dërgua në vend të kësaj për të performuar një version spanjisht e anglisht të këngës, të titulluar “La La La”.

Pas ndarjes së Qipros në vitin 1974, Greqia dhe Turqia u kthyen në armiq. Në vitin 1975, Greqia bojkotoi pjesëmarrjen. Turqia ndoqi shembullin në vitin 1976, por megjithatë e transmetoi shfaqjen televizive. Kur erdhi hyrja greke, transmetimi u ndërpre dhe në vend të saj u transmetua një këngë nacionaliste turke.

Kur u bë e qartë se Izhar Cohen i Izraelit do të fitonte më 1978 në Paris, vendi fqinj arab i Izraelit, Jordania, përfundoi transmetimin.

Në kulmin e Luftës së Ftohtë në Evropë, këngëtarja e re gjermane, Nicole, doli në skenë me një kitarë të bardhë, këndoi një mesazh paqeje dhe fitoi konkursin në vitin 1982. U ngrit pyetja: A lejohet që “Eurovisioni” të jetë politik nëse mesazhi është pozitiv?

Fakti që edhe EBU nuk ka arritur të qëndrojë gjithmonë apolitike u dëshmua nga përjashtimi i Gjeorgjisë në vitin 2009. Arsyeja ishte një lojë fjalësh antiruse në titullin e këngës “We Don’t Wanna Put In”.

Bjellorusia u përjashtua në vitin 2021 për shkak të mbështetjes së dukshme për Presidentin Alexander Lukashenko, i cili ka qenë subjekt i sanksioneve për shkeljet e të drejtave të njeriut.

Përjashtimi i Rusisë nga ESC në 2022 ishte një reagim ndaj luftës së agresionit rus kundër Ukrainës. Pavarësisht nga qëndrimi i tyre politik, artistët rusë dhe muzika e tyre papritmas nuk luajtën më asnjë rol.

Që nga fillimi e deri më sot, juritë kombëtare shpesh nuk e kanë fshehur se me cilin shtet pjesëmarrës ishin të dashur apo që nuk e pëlqejnë hapur, edhe pse kjo nuk kishte të bënte me cilësinë e këngës.

Pra, sigurisht që nuk kishte të bënte me muzikën kur juria kombëtare ruse iu përgjigj performancës së mbretëreshës Conchita Wurst me zero pikë në vitin 2014. Megjithatë, audienca ruse votoi hyrjen austriake në vendin e tretë dhe Conchita vazhdoi të fitonte ESC me një rrëshqitje.

Në vitin 2016, Rusia kundërshtoi këngën “1944” nga pjesëmarrësja ukrainase Jamala. Ishte evokuese e dëbimit të tatarëve të Krimesë nën Jozef Stalinin. EBU argumentoi atëherë se kënga nuk kishte të bënte me politikën, por me historinë e familjes. Jamala, vetë një tatare e Krimesë, mori në shtëpi trofeun.

Kërkesa dhe slogane të qarta nga audienca apo artistët ndodhin herë pas here dhe gjithashtu penalizohen.

Në Tel Aviv në vitin 2019, grupi islandez “Hatari” shfaqi flamurin palestinez. Si rezultat, transmetuesi islandez duhej të paguante një gjobë në EBU.

Po atë mbrëmje, performanca e Madonës tashmë kishte bërë bujë: një nga kërcimtarët e saj mbante një flamur palestinez, një tjetër një izraelit.

Megjithatë, Malmo po përgatitet që ESC të zhvillohet pa ndonjë incident serioz. Prania e policisë është shtuar.

Dy demonstrata të mëdha kundër Izraelit janë paralajmëruar për javën e ESC, e cila fillon të dielën më 5 maj dhe përfundon gjashtë ditë më vonë me finalen e madhe.

Ndërsa autoritetet suedeze po presin më të keqen, ata kanë ndaluar tifozët izraelitë të ESC të ecin me flamujt e tyre kombëtarë. Delegacionit izraelit i kërkohet të largohet nga dhomat e hotelit vetëm për prova dhe shfaqje.