Çfarë është inflacioni, fenomeni ekonomik që në Kosovë ka shkuar deri në 14.1%

Rritja e çmimeve për produktet bazike ushqimore në Kosovë nga qershori i vitit të kaluar është rritur 14.1 për qind, thuhet në raportin e ri të Agjencisë së Statistikave (ASK).

ASK-ja thekson se Indeksi i Harmonizuar për Çmimet e Konsumit (IHÇK) vetëm për muajin qershor 2022 është rritur 1.4 për qind.

Sipas raportit “Indeksi i Harmonizuar Çmimeve të Konsumit, qershor 2022”, ngritja më e madhe e çmimeve vërehet te vajrat ushqimore me 53.8 për qind, ndjekur nga karburantet me 39.3 për qind dhe buka me 27.7 për qind.

Por, çfarë është inflacioni?

Inflacioni është një lëvizje e qëndrueshme në rritje në nivelin e përgjithshëm të çmimeve të mallrave dhe shërbimeve në një ekonomi. Ajo korrespondon me një humbje të fuqisë blerëse për një monedhë që përdoret brenda ekonomisë. Si rezultat, duhen më shumë njësi valutore për të blerë të njëjtën sasi mallrash dhe shërbimesh.

Paratë tuaja blejnë më pak, qoftë bukë, ushqime, qira apo shërbime mjekësore sa më parë. Inflacioni mund të dëmtojë gjithashtu kursimtarët sepse zvogëlon vlerën e interesit që fitoni në depozitat tuaja.

Si funksionon inflacioni

Inflacioni është i pranishëm vetëm kur çmimet e përgjithshme të mallrave dhe shërbimeve janë në rritje. Dy forca kryesore mendohet se janë përgjegjëse për rritjet: inflacioni që tërheq kërkesën dhe inflacioni që shtyn koston.

Me inflacionin e tërheqjes së kërkesës, kërkesa për mallra dhe shërbime në ekonomi tejkalon aftësinë e ekonomisë për t’i prodhuar ato. Kjo ofertë e shkurtër ushtron presion në rritje mbi çmimet, duke shkaktuar inflacion.

Inflacioni me shtytje të kostos ndodh kur çmimi në rritje i mallrave dhe shërbimeve të inputit rrit çmimin e mallrave dhe shërbimeve përfundimtare dhe shkakton inflacion. Një krizë nafte shpesh shkakton një ulje të furnizimit me naftë dhe një rritje të çmimit të naftës, një produkt i rëndësishëm input. Rritja e çmimit të naftës ushtron presion në rritje mbi çmimin e mallrave dhe shërbimeve përfundimtare, duke çuar në inflacion.

Banka qendrore e një vendi shpesh rregullon normat afatshkurtra të interesit për të ruajtur normën e dëshiruar të inflacionit.

Deflacioni

Ndërsa inflacioni shoqërohet me rritja të përgjithshme të çmimit të mallrave dhe shërbimeve dhe zvogëlimi i vlerës së parasë, deflacioni i referohet uljes së përgjithshme të çmimit të mallrave dhe shërbimeve dhe rritjes së vlerës së parasë. Ju keni deflacion kur ndryshimi në përqindje ndërmjet IÇK-së (Indeksi i Çmimit të Konsumit) nga një periudhë në tjetrën është negative.

Inflacioni siç e përmendëm shkaktohet nga rritja e kërkesës ose i shtytjes së kostos, ndërsa deflacioni shkaktohet nga tkurrjet në ekonomi ose nga oferta e parasë ose kredisë. Konsumatorët mund të jenë në gjendje të blejnë më shumë me një njësi monedhe si rezultat, ndërsa inflacioni në përgjithësi nuk i lejon njerëzit të blejnë aq shumë nëse pagat e tyre nuk janë mbajtur lart.

Deflacioni mund të ketë një ndikim të ngjashëm negativ tek konsumatorët dhe ekonomia si inflacioni. Shpesh shoqërohet me më pak kërkesë për mallra dhe shërbime, gjë që mund t’i detyrojë firmat të marrin masa për uljen e kostove që mund të rrisin shkallën e papunësisë.